نگهداری مواد غذایی – دستورالعمل برای غذای ایمن و خوشمزه

موارد توجه شود: انتخاب، شستشو ، آماده کردن و نگهداری مواد غذایی.

این دستورالعمل همگانی است و کمتر یا بیشتر در همه نقاط جهان قابل استفاده است.

میکروبها و سموم آنها و مواد غذایی که آلوده به مواد شیمیایی و مواد دیگرهستند باعث بیماری های مربوط به تغذیه می شود.این بیماری ها می توانند به صورت ناراحتی ناچیز و یا به صورت بیماری جدی که زندگی را تهدید می کنند که عوارض آن می تواند دراز مدت باشد. خطراتی که غذای غیر بهداشتی با خود همراه دارد درسرتاسردنیا وجود دارد و بیماری هایی که از آن  ناشی  می شوند  می توانند همه افراد را در بر بگیرند.

طرز صحیح نگهداری مواد غذایی در یخچال

بهداشت غذا شامل طرز تهیه و نگهداری مواد غذایی هم می شود .سرد کردن مواد غذایی یا به عبارتی نگهداری آنها در دمای بین 4 تا 6 درجه باعث کندی روند فاسد شدن مواد غذایی می شود.

گوشت تازه یا پخته شده بهتر است که با یک فویل پوشیده شود و بهتر است که از استفاده ظرف پلاستیکی خودداری شود چون گوشت در داخل ظرف پلاستیکی به اصطلاه “عرق می کند” و همین باعث رشد بسشتر باکتری ها می شود.بهترین جا برای نگهداری گوشت در یخچال ، قسمت پایین آن است (به خاطر جلوگیری ازتاثیر متقابل مواد غذایی و فاسد شدن آنها).گوشت یخ زده بعد از آب شدن یخ آن حداکثر در ظرف مدت 48 ساعت  مصرف شود (البته به شرطی که تمام مدت در یخچال بوده باشد). گوشت چرخ کرده  تاریخ مصرف کوتاه تری دارد و حداکسر ظرف  مدت 24 ساعت باید مصرف شود.

ماهی و غذاهای دریایی را هم می توان حداکثر به مدت 24 ساعت نگهداری کرد.

 شیر و لبنیات در قسمت بالای یخچال نگهداری می شود.پنیر تازه را می توان حداکثر طی مدت هفت روز مصرف کرد و پنیرعادی را می توان حداکثر طی مدت 1 ماه مصرف کرد.

تخم مرغ را می توان تا یک ماه در یخچال نگهداری کرد.به خاطر باز و بسته کردن درب یخچال و تغییر درجه حرارت تخم مرغ را باید در داخل بسته آن و در قسمت داخل یخچال و نه در جا تخم مرغی نگهداری کرد.بخاطر جلوگیری از انتشار آلودگی که ممکن است روی پوسته تخم مرغ باشد ابتدا آن را بشویید و سپس در یخچال بگذرید.

سبزیجات خام و پخته نشده مقدار زیادی آب در خود دارند و می تواند باعث فاسد شدن سریع آنها شود.هر چه مقدار آب در سبزیجات بیشتر باشد ،زودتر فاسد می شود. بهترین راه این است که سبزیجات را داخل کیسه یا ظرف پلاستیکی نگهداری کرد ،در قسمتی که مخصوص آنها است. بعضی از سبزیجات مثل گوجه فرنگی گاز اتیلن را آزاد می کنند, گازی که باعث پلاسیدگی کاهو ، خیار و سبزیجات دیگر می شود.به هم این خاطر توصیه می شود که اینها را کنار هم نگهداری نکنید.برخلاف دیگر سبزیجات ، پیاز و سیب زمینی را بهتراست درجای تاریک و دارای تهویه نگهداری کرد. سیب زمینی اگر در مقابل نور نگهداری شود, سبز و تلخ می شود. تلخی آن به خاطر تولید ماده سولانین میباشد ، سولانین اگر مقدارش زیاد باشد سمی و حطرناک است. سیب زمینی که رنگش سبز شده را باید دورانداخت.

بهترین راه برای  نگهداری قارچ  درون کارتن و داخل یخچال است.

میوه ها برای حدود سه روز می توانند تازه باقی بمانند (بعضی میوه ها به مدت بیشترهم می تواند تازه بماند مانند لیمو وسیب) .اما اگر شسته, پوست کنده و قاچ شده باشد ، تاریخ مصرف آن به نحو قابل توجهی کمتر است.در مورد موز ، اگر در  یخچال پوستش سیاه شود ،باز هم مواد غذایی آن با ارزش است.

برای جلوگیری از فاسد شدن مواد غذایی ، یخچال باید به طور مرتب هم از داخل هم از بیرون تمیز شود. برای طولانی تر شدن عمر یخچال باید به طور مرتب  یخ آن آب شود. و روزانه یک بار  دستگیره یخچال و فریزر را تمیز کنید.

توجه کنید که آیا باقیمانده غذا را به طرز صحیح نگهداری می کنید

باقیمانده غذا را در ظروف دربسته و تمیز در یخچال نگهداری کنید.

مواد غذایی با حجم زیاد را در چند ظرف دربسته تقسیم کنید تا سریعتر و به طور موثرتر در داخل یخچال سرد شود. درشرایط گرمای زیاد (بهار ، تابستان ، اوایل پاییز) غذا در بیرون از یخچال حداکثر تا مدت 2 ساعت می توانید نگهداری کنید و اگر درجه حرارت هوا بیشتر از  30 درجه باشد ، فقط تا یک ساعت.درفصل زمستان نگهداری مواد غذایی بیرون از یخچال در کنار پنجره توصیه نمی شود ، مگر در شرایط غیر عادی. اگرچه درجه حرارت بیرون پایین است ، اما از تماس غذا با جوندگان و حشرات نمی توان جلوگیری کرد.

غذای گوشتی  پخته شده را می توان حداکثر دو روز نگهداری و مصرف کرد.به استثنائ غذای گوشت پرندگان مانند مرغ ، بوقلمون و اردک را می توان حداکثر تا روز بعد مصرف کرد

غذای ماهی حداکثر تاریخ مصرف آن 24 ساعت است ولی بهتر است تا 12 ساعت بعد از آمده شدن مصرف شود..

باقیمانده غذا را  نباید در قوطی کنسرو نگهداری کرد ، بلکه بعد از باز کردن باید بلافاصله مصرف شود و باقیمانده آن را در ظرف شیشه ای یا پلاستیکی را نگهداری کرد.

همیشه غذا را نیم گرم کنید تا نزدیکی درجه جوش ، و آن هم مقداری که فقط برای یک وعده لازم است.. به این طریق تعداد میکروب هایی که تکثیر شده اند را می توانید کاهش دهید.اگر درجه حرارت گرم کردن  گرم کردن غذا خیلی پایین باشد این خود می تواند  باعث افزایش میکروبها شود و مسمومیت غذایی شود.

طبق تعریف بهداشت غذا, مواد غذایی نباید در  اتاق یا مکان هایی که مخصوص آنها نیست نگهداری شود. چرا که انواع جوندگان و حیوانات موذی جذب مواد غذایی می شوند و این ها در ضمن می توانند منبع انتشار بیماری های واگیردار شوند. از بین بردن این آفت ها بعداً کاری بسیار مشکل و حتی غیر ممکن است.

همه این توصیه ها جهت نگهداری مواد غذایی در شرایط خانگی در خانواده کوچک می باشد. وعلیرغم میل زیاد فردی که کشور خود را ترک کرده است برای مستقل شدن و ایجاد محیطی گرم شبیه به خانه خود از طریق آماده کردن و سرو کردن غذا، فرد باید به مشکلات احتمالی ناشی از این کار نیز بیاند یشد.

غذایی که به صورت غیر اصولی نگهداری و آماده می شود از نظر سلامتی ایمن نیست, پخت و پز در این شرایط اغلب خطرناک است و می تواند باعث اتصالی برق و آتش سوزی شود.

متاسفانه به صورت مکرر اتفاق می افتد که آشپز خانه شبیه سازی شده در محیط طبیعت و یا کمپ باعث ایجاد خطراتی برای افرادی که از آن استفاده می کنند می شود.

استفاده غیراصولی و غیر حرفه ای از منابع آب و برق و منابع شبیه سازی شده گرمایشی و همینطور شعله آتش اغلب موجب آتش سوزی و یا برق گرفتگی می شود که نتیجه آن فقط غذای سوخته نیست بلکه می تواند باعث صدمات جدی فیزیکی و روانی به افراد شود. برعکس, آشپز خانه هایی که در آن غذا برای تعداد بیشتری افراد آماده می شود تحت کنترل هستند و از معیار های دقیقی در مورد بهداشت غذا پیروی می کنند. اینها معمولاً مکانهایی برای غذا خوری دسته جمعی هستند مانند رستورانهای کارگری یا دانشجویی، کانتین، هتل، آشپزخانه در مراکز پذیرش. این مکانها گزینه خوبی هستند برای مواقعی که شرایط تهیه و آمده کردن ایمن غذا وجود ندارد (مسافرت پناهجوی، مهاجرتهای بزرگ دسته جمعی و مانند آن).

نویسنده مطلب: دکتر یاسمینا یاندریچ- کوچیچ، متخصص اپیدمیولوژی

دکتر یاسمینا یاندریچ- کوچیچ (متولد 1975) فارغ التحیصیل دانشکده پزشکی دانشگاه نوی ساد است. وی بعد از تمام تحصیلات به عنوان پزشک بخش در کلینیک گوش، حلق و بینی مرکز کلینیکی وویودینا مشغول به کار می شود و بعد از آن در قسمت اورژانس مرکز پزشکی سرمسکا میترویتسا شروع به کار می کند. از سال 2006 به عنوان متحصص اپیدمیولوژی در مرکز پیشگیری و کنترل بیماریها در اداره بهداشت عمومی  سرمسکا میترویتسا مشغول به کار است. وی به عنوان هماهنگ کننده امور مهاجران،و همچنین امور مربوط به بیماریهای عفونی بیمارستانی، بیماریهایی که از طریق خون یا رابطه جنسی منتقل می شوند، با شروع بحران پناهجویی درمنطقه تحت مسولیتش کارهای مربوط به کنترل اپیدمیولوژی و بیماریهای واگیردار و غیر واگیردار در میان پناهجویان را هماهنگ می کند. وی در طول مدت بحران پناهجویی کار های آموزشی زیادی را انجام داده است (سخنرانی، کارگاه های آموزشی و غیره) هم برای پناهجویان و هم برای افرادی که مشغول کمک رسانی به آنها بودند.